ARTROSKOPİK CERRAHİ NEDİR?

Günümüzde profesyonel sporculardan ev hanımlarına kadar geniş bir yelpazede; kalça, diz, ayak bileği, omuz, dirsek, el bileği artroskopileri başarı ile uygulanmaktadır. Artroskopide ufak birkaç cilt kesisi ile yapılır ve sonrasında fazla ağrıya sebep olmaz. Ameliyat eklemdeki olayın özelliğine göre yaklaşık 30 dakika ila 2 saat sürer. Açık ameliyata nazaran hızlı bir iyileşme gözlenir. Ameliyattan birkaç saat sonra hasta taburcu olabilir, Kısa sürede ilgili eklem ve ekstremitesini kullanabilir.

Günümüz modern tıbbında eklem ve yumuşak doku ameliyatlarının çok büyük oranda artroskopik yöntemlerle yapılması altın standart olarak kabul edilmiştir. Hastanemizde özellikle diz ekleminde olmak üzere ayak bileği ve omuz artroskopileri rutin olarak uygulanmaktadır.

ARTROSKOPİ NEDİR?

Artroskopi, eklemi ilgilendiren hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan minimal bir cerrahi yöntemdir. Artroskopi kelimesi latince kökenli olup, artros [eklem] ve skopi [gözlemek] anlamına gelen köklerden türetilmiştir. Yani, artroskopi "eklemin içini görmek" anlamına gelir. Eklemin içini görmemizi sağlayan alete ise artroskop denir. Artroskop, fiberoptik ışık kaynağına bağlanır ve video kamera sistemiyle görüntüler alınır. Eklem içerisini gözlemek için, 0.5 cm'lik deliklerden artroskop eklemin içerisine sokulur. Artroskopi aslında optik bir sistem uygulamasıdır. Skop denilen optik sistemin ucuna takılan bir kameraya bağlanan monitörden bütün eklem içi görülür. Eklem içerisindeki görüntüler 6-10 kez büyütüldüğü için eklemin içindeki bütün yapıların çok detaylı bir muayenesi mümkündür. Görüntüler videoya kaydedilebilir, fotoğraf alınabilir Bu şekilde açık cerrahi tedavi yöntemlerinde gereken büyük kesileri yapılmadan, minimal ve çok küçük kesilerden eklem içerisi gözlenerek değerlendirilir.

Ayrıca artroskopi ile, açık cerrahi sırasında ulaşılamayan bölgeler de görüntülenebilir ve daha eksiksiz bir inceleme olanağı sağlanır.

1980'li yıllara kadar, sadece teşhis amaçlı kullanılan artroskopi, teknoloji ve deneyimlerin gelişmesi ile bugün tartışmasız bir tedavi yöntemi olmuştur. Diz ve omuz gibi büyük eklemlerde 4 mm. çaplı artroskoplar, küçük eklemlerde ise 1.9-2.7 mm çaplı olanları kullanılır. Bu çaptaki deliklerden girilerek, eklem kıkırdağı, menisküsler, bağlar, eklemi döşeyen zarın hastalıkları, eklemi ilgilendiren kırık ve çıkıkları tedavi edilebilmektedir. Günümüzde artroskopi bir teşhis aracı olmaktan çok, bir tedavi aracı olarak kullanılmaktadır. Artroskopi sırasında konulan kesin teşhise göre aynı seansta artroskopik cerrahiye geçilir. Bunun için görüntüleme sistemi dışında artroskopik cerrahi özel olarak geliştirilmiş 2.7-6.5 mm çapında mekanik veya motorlu aletler kullanılır. Tekniğin asıl yararı ameliyattan sonra görülür. Eklem açılmadığı için fizik tedavi ve rehabilitasyona daha erken başlanır ve daha kolay olur. Artroskopik cerrahi, çok küçük kesilerden yapıldığı için, normal dokulara en az zarar veren yöntemdir. Hastaların ameliyat sonrası ağrısı, açık cerrahi girişimlere göre çok daha azdır. Böylelikle hasta daha çabuk iyileşir, aktif yaşamına daha erken döner. Özellikle sporcuların spora erken dönebilmeleri büyük avantajdır.

Artroskopi sonrası yeterli bir egzersiz yapılırsa eklemde hareket kısıtlılığı gelişme riski açık girişimlere göre yok denecek kadar azdır. Aynı şekilde enfeksiyon, trombofilebit gibi sorunlar daha nadir görülür.

ARTROSKOPİ NASIL YAPILIR?

Artroskopik girişim için ameliyathane şartları ve anestezi gereklidir. Tanısal artroskopi lokal anestezi ile yapılabilir. Cerrahi antroskopi için sıklıkla genel veya alt ekstermitede spinal [belden uyuşturma] anestezi gereklidir. Eklem içerisini görmek için 0,5 cm boyunda bir kesi yapılır. Tanı ve tedavi için birkaç kesi daha gerekebilir. Cerrahi işlem için gereken aletler ikinci bir kesi ile eklem içerisine sokulur. Cerrahi girişim video monitöründen eklem içini seyredilerek yapılır. İstendiğinde artroskopinin tamamı videoya kayıt edilebilir. İşlem tamamlandıktan sonra, eklem içine biriken sıvıyı dışarı almak üzere bir dren yerleştirilebilinir. Bu dren sıklıkla ameliyattan bir sonraki pansuman sırasında çıkartılır. Artroskopik girişim sonrası çoğunlukla hafif ağrı kesiciler yeterli olur. Yapılan işlemin cinsine göre hastanede kalış süresi bir ile iki gün arası değişir, çapraz bağ veya diz kapağı çıkığı tamiri yapılan hastalar dışında genellikle yatış süresi bir gündür.

ARTROSKOPİ HANGİ DURUMLARDA GEREKLİDİR?

Eklem hastalıklarının tanısı, iyi bir öykü, fizik muayene ve direkt grafiler ve laboratuar tetkiklerinin yardımı ile konulur. Gerekli hallerde bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntülemesi kullanılabilir. Bütün bunlara rağmen teşhis zorluğu olan problemlerde artroskopik inceleme yapılabilir. Ancak günümüzde artroskopi aşağıda sayılan problemlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Uygulama sıklığı sırasıyla diz, omuz, ayak bileği, el bileği, dirsek ve kalça eklemleri şeklinde olmaktadır.

DİZ EKLEMİNDE:

Dizde en sık görülen sorunlar:

Menisküs yırtıkları,
Bağ yırtıkları, özellikle ön çapraz bağ,
Eklem kıkırdağı hasarı,
Serbest cisimler (eklem faresi),
Diz eklem zarının iltihaplanması (sinovit) ve büyümesi (sinovyal hipertrofi); Genellikle romatizmal durumlara bağlıdır.
Artroz veya kireçlenme

Dizde artroskopik yani kapalı olarak yapılabilen başlıca girişimler:

Yırtık meniküs parçalarının çıkarılması,
Bazı menisküs yırtıklarının dikilmesi,
Ön ve arka çapraz bağ tamirleri,
Erken dönemde osteoartrit [kireçlenme] tedavisi,
Osteokondritis [kıkırdaktan parça ayrılmaları veya eklem fareleri] tedavisi
Diz eklemini ilgilendiren kırıkların tedavisi
Taze kıkırdak nakilleri,
Patella (diz kapağı) ekseninin düzeltilmesi,
Diz kapağı çıkıklarının tedavisi
Eklem iltihaplarının boşaltılması,
Hastalıklı eklem zarının çıkartılması (sinovektomi)
Kaza veya hastalık sonrası meydana gelen hareket kısıtlılıklarının açılması,
Eklem içi iyi huylu tümör ve kistlerin çıkartılması artroskopik veya artroskopi destekli yapılabilir.

Diz ekleminde artroskopik girişim sonrası alçı uygulanmaz, bazı durumlarda kontrollü harekete izin veren dizlikler kullanılır. Bazı girişimlerden sonra 3-4 hafta koltuk değneği kullandırılarak ameliyatlı bacağa tam yük vermekten kaçınma gerekebilir. Artroskopi sonrası hangi hareket ve egzersizlere izin verileceği ve yara bakımının nasıl olacağı, dikişlerin alınması ve rehabilitasyon programı konusunda bilgi verilir. İyileşme süresi, yapılan girişimin büyüklüğüne göre değişebilir.

KALÇADA

Diğer eklemlere karşın kalça eklemi vücudun derininde bulunması ve eklem kapsülünün yoğun yumuşak bir kaplamayla korunması, kalça eklemi artroskopisi için özel ameliyat aletlerini ve operatörün de ileri derecede tecrübeli olmasını gerektirir.

Özellikle genç ve orta yaşlı kalça sorunu olan sportif insanlarda kalça artroskopisi uygulaması tercih edilir. Bu kişilerde kalça müdahalesi gerekli olmasına rağmen spor hayatına çok çabuk dönülmesi gerektiğinden büyük kesili ameliyatlar yerine artroskopi tercih edilir. Örneğin eklem yuvası dudağı (labrum) yaralanmalarında artroskopik olarak labrum ayrıldığı yere dikilir ve labrum parçacıkları eklem yıkanarak temizlenir.

Kalça artroskopisini gerektiren sorunlar:

Serbest eklem parçaları
Eklem zarı hastalıkları (synovit)
Kaza sonrası kıkırdak hasarı veya yaralanmaları
İlk safhalarında artroz
Femoro asetabüler sıkışma
Belirsiz kalça ağrıları

Kalça eklemi enfeksiyonu

OMUZDA:

Tekrarlayan omuz çıkıklarının tedavisi,
Omuz eklemi içindeki kıkırdak ve biseps tendonu hastalıklarına yönelik girişimler,
Erken dönemde osteoartrit [kireçlenme] tedavisi,
Romatizmal hastalıklarda kalınlaşmış sinovya (eklem zarı) çıkarılması,
Omuz eklemi hareket kısıtlılıklarının açılması,
Eklem içi serbest cisimlerin çıkartılması,
Omuz sıkışma hastalığında mesafe genişletici uygulamalar,
Rotator kaf yırtığı tamiri artroskopik veya artroskopi destekli yapılabilir.

AYAK BİLEĞİNDE:

Eklem içi küçük kıkırdak kırıkları ve eklem fareleri çıkarılması
Talus osteokondral (ayak kubbesi kıkırdak) lezyonlarında kıkırdak yenileme (mikro kırık) uygulamaları,
Meniskoid lezyonlar (kalınlaşmış yumuşak dokular) çıkarılması
Kalınlaşmış sinovya (eklem zarı) çıkarılması,
Erken dönemde osteoartrit (kireçlenme) tedavisi,
Hareketi engelleyen kemik çıkıntılarının törpülenmesi tedavileri yapılabilir.

DİRSEKTE:

Osteokondritislerin [kıkırdaktan parça ayrılmaları ve eklem fareleri] tedavisi,
Serbest cisimlerin çıkarılması,
Hareketi engelleyen kemik çıkıntılarının törpülenmesi,
Kalınlaşmış sinovya (eklem zarı) çıkarılması,
Eklem içi iyi huylu tümör ve kistlerin çıkartılması artroskopik veya artroskopi destekli yapılabilir.

EL BİLEĞİNDE:

Eklem içi kırıkların tedavisi,
Sinir sıkışmalarının gevşetilmesi,
El bilek ganglion tedavisi,
Bilek kemikleri arasındaki bağ yırtıklarının tedavisi,
Eklem kıkırdağı harabiyetlerin tedavisi,
Kalınlaşmış sinovya (eklem zarı) çıkarılması,
TFCC [eklem içindeki özel kıkırdak yastıkçığı] yırtıkların düzeltilmesi artroskopik olarak yapılabilir.